مفهوم شبکه اکسترانت و تفاوت آن با اینترانت

اکسترانت یک شبکه خصوصی است که با هدف برقراری ارتباط مشتریان، فروشندگان، تامین‌کنندگان، شرکای تجاری و مانند آن با سازمان و کارمندان آن و ایجاد دسترسی به زیرمجموعه‌ای از اطلاعات در یک فضای بسته مجازی طراحی شده‌است. برای درک بهتر اکسترانت، بهتر است این کلمه را به اجزای تشکیل دهنده‌ی آن خرد کنیم:

مفهوم کلمه‌ی اکسترا (Extra) به هر چیزی حیاتی در کسب‌و‌کارتان که در خارج از سازمان حضور دارد مانند مشتریان، فروشندگان و تامین کنندگان اشاره می‌کند. کلمه ی نت نیز به مفهوم شبکه اشاره دارد. شبکه اکسترانت نقش بسیار مهمی برای سازمان دارد، چرا که امکان برقراری ارتباط، همکاری، تبادل داده، انتقال اسناد و اطلاعات را میان شرکت‌ها به‌طور خصوصی برقرار می‌کند.

کاربردهای متفاوتی برای اکسترانت وجود دارد. بطور مثال حجم عظیمی از داده‌ها می‌تواند از طریق این شبکه بین سازمان‌هایی که با هم کار می‌کنند، انتقال یابد و همکاری‌هایی بین آن‌ها برقرار گردد. این کاربرد به‌خصوص برای شرکت‌هایی که احتیاج به تبادل نظر و ایده با مشتریان خود دارند، بسیار سودمند است و می‌تواند جای استفاده از ایمیل و تلفن را برای آن‌ها بگیرد و به مقدار زیادی در وقتشان صرفه‌جویی کند.

تاریخچه‌ی بکارگیری کلمه‌ی اکسترانت به دهه‌ی ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی بر می‌گردد. صنایع مختلفی که اعضای آن‌ها از نظر جغرافیایی با یکدیگر فاصله داشتند و یا چند تیم برای اجرای یک پروژه همکاری می‌کردند، اولین ‌بار برای به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات از کلمه‌ی اکسترانت استفاده‌کردند. برای مثال، در صنعت ساختما‌ن‌سازی، تیم‌های همکار در یک پروژه می‌توانند برای به اشتراک‌گذاری طرح‌ها، نقشه‌ها، تصاویر، اسناد و مدارک و همچنین استفاده از اپلیکیشن‌های آنلاین جهت اظهار نظر، مدیریت و گزارش‌دهی بر روی فایل‌های مربوطه به اکسترانت پروژه دسترسی یابند.

برای این‌که تفاوت اکسترانت با اینترانت را بررسی کنیم، بهتر است مفهوم اینترانت را یادآوری کنیم. همانطور که در مطالب قبل عنوان شد، اینترانت شامل یک شبکه خصوصی و امن است که برای تسهیل همکاری و برقراری ارتباط آسان‌تر برای به اشتراک‌گذاری داده‌ها و اطلاعات طراحی شده‌است. سازمان‌ها به دلایل متفاوتی از اینترانت استفاده می‌کنند: اینترانت فعالیت‌های روزانه را به‌طور ساده‌تر و موثرتری مدیریت می‌کند (همین امر در مورد اکسترانت نیز صدق می‌کند)، افراد و داده‌ها را سامان‌دهی می‌کند، ارتباطات داخلی را بهبود می‌بخشد و تعامل بین کارمندان را افزایش می‌دهد. همچنین برای کارمندانی که دورکاری می‌کنند بسیار موثر است، چرا که قابلیت همکاری با دیگر افراد سازمان را مانند بودن در یک دفتر کار واقعی برقرار می‌سازد. هرچه سازمان‌ها غیرمتمرکزتر می‌شوند، اهمیت بهره‌مندی از اینترانت افزایش می‌یابد.

تفاوت اصلی میان این دو شبکه در این است که اینترانت عمدتاً به‌صورت داخلی استفاده می‌شود. به عبارت دیگر در حالی‌که اکسترانت به سازمان‌ها امکان ارتباط با مشتریان و فروشندگان را می‌دهد، اینترانت به کارمندان و همکاران اجازه می‌دهد تا با یکدیگر در یک فضای مجازی در ارتباط باشند و هیچ سازمان یا فردی خارج از سازمان دخیل نیست. یک شبکه‌ی نصب شده‌ی اینترانت معمولاً تنها از داخل خود سازمان و از طریق سرو‌رهای داخلی قابل دسترس است، در حالی‌که شبکه‌ی‌ اکسترانت به منظور برقراری همکاری خارج از سازمانی از طریق یک ناحیه‌ی امن تحت وب در دسترس است.

علاوه بر تفاوت از منظر دسترسی به وب، تفاوت دیگر این دو از نظر ساختار فنی به گونه‌ای است که دسترسی به یک اینترانت سازمانی توسط مدیر سیستم انجام می‌پذیرد که وظیفه‌ی مدیریت حقوق و مجوز‌های دسترسی به سرو‌ر‌های داخلی را دارد. در حالی‌که دسترسی به اکسترانت یا پورتال مشتری عموماً به کاربران خارجی محدود است و از طریق یک شبکه خصوصی مجازی (VPN) امکانپذیر است.